„Sukcesja przedsiębiorstwa na wypadek śmierci przedsiębiorcy”. Książka Kacpra Górniaka

W 2023 roku w księgarniach pojawiła się monografia pt. „Sukcesja przedsiębiorstwa na wypadek śmierci przedsiębiorcy”, napisana przez współpracownika Centrum Prawa Firm Rodzinnych UW, dr. Kacpra Górniaka z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa C.H. Beck. Jest również dostępna w Systemie Informacji Prawnej Legalis.

Dr Górniak omawia w książce zagadnienia będące przedmiotem zainteresowania Centrum, m.in.:

• przedsiębiorstwo w znaczeniu prawnym, rozumiane jako zespół składników służących do prowadzenia działalności gospodarczej, oraz problem jego sukcesji, w szczególności na tle przedsiębiorstw rodzinnych,
• dwie zasadnicze funkcje towarzyszące normom prawnym dotyczącym sukcesji przedsiębiorstwa na wypadek śmierci, tj. funkcję optymalizacji (ułatwienia) zaplanowanej przez przedsiębiorcę sukcesji oraz funkcję ochrony (niezaplanowanej przez przedsiębiorcę) sukcesji,
• historyczne, ekonomiczne, polityczne i konstytucyjne konotacje problemu pośmiertnej sukcesji przedsiębiorstwa ze wskazaniem argumentów, które sprzyjają albo przeczą realizowaniu funkcji optymalizacji i ochrony sukcesji przez prawodawcę,
• prawa i obowiązki przedsiębiorcy, które wygasają lub mogą wygasnąć z powodu śmierci przedsiębiorcy, takie jak niektóre stosunki umowne, prawa i obowiązki wynikające z decyzji administracyjnych oraz prawo do firmy,
• dziedziczenie ustawowe i testamentowe spadku, w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo, w tym problemy związane z udokumentowaniem nabycia spadku i odpowiedzialności za zobowiązania związane z przedsiębiorstwem,
• dział spadku, jeżeli do takiego spadku powołano więcej niż jednego spadkobiercę; książka zawiera wskazówki, w jaki sposób należy dokonać sądowego działu spadku, jeżeli należy do niego przedsiębiorstwo, ilustrując je rozwiązaniami obecnymi w innych systemach prawnych,
• zapis zwykły przedsiębiorstwa, w tym problemy związane z jego ustanowieniem w testamencie, wykonaniem i odpowiedzialnością za jego niewykonanie oraz odpowiedzialnością za zobowiązania związane z przedsiębiorstwem w przypadku nabycia przedsiębiorstwa w ramach realizacji zapisu zwykłego,
• zapis windykacyjny przedsiębiorstwa, w tym problemy dotyczące jego ustanowienia w testamencie notarialnym, udokumentowania nabycia przedsiębiorstwa tytułem zapisu windykacyjnego, realizacji tego zapisu oraz odpowiedzialności zapisobiercy za zobowiązania związane z przedsiębiorstwem,
• darowizna przedsiębiorstwa na wypadek śmierci, w tym kwestię jej dopuszczalności, zawarcia we właściwej formie, wykonania darowizny po śmierci darczyńcy i odpowiedzialności za jej niewykonanie, a także odpowiedzialności obdarowanego za zobowiązania związane z przedsiębiorstwem,
• zachowek obciążający następcę obejmującego przedsiębiorstwo, w tym problemy związane z nadmiernym obciążeniem następcy i środki prawne umożliwiające złagodzenie odpowiedzialności za zachowek (w tym nowy art. 997(1) Kodeksu cywilnego),
• tytuły sukcesji, które są w polskim systemie prawnym nieobecne; książka zawiera analizę, w jakim stopniu sukcesji przedsiębiorstwa na wypadek śmierci mogłoby sprzyjać wprowadzenie umów dziedziczenia i umów post mortem dotyczących przedsiębiorstwa, testamentów wzajemnych, dyspozycji przedsiębiorstwem na wypadek śmierci, roszczenia o wykup przedsiębiorstwa przysługującego osobom spoza kręgu spadkobierców, trustów oraz możliwości, jakie daje fundacja rodzinna.